De Sociale Tijdlijn
May 18, 2025Geschreven door: Anna van Buuren
Sociale netwerken zijn dynamisch. Onderzoek toont keer op keer aan dat naarmate mensen ouder worden, hun sociale omgeving verandert — in omvang, samenstelling en functie. Deze veranderingen verlopen niet willekeurig, maar volgens een duidelijk leeftijdsgebonden patroon, vaak beïnvloed door levensgebeurtenissen.
Wat zegt onderzoek over veranderingen in sociale netwerken?
Zowel dwarsdoorsnede- als langetermijnstudies laten een consistent beeld zien:
- Het totale sociale netwerk groeit tot in de jongvolwassenheid, maar neemt daarna geleidelijk af.
- Het persoonlijke netwerk (de mensen die het dichtst bij je staan) en het vriendennetwerk worden kleiner naarmate mensen ouder worden.
- Het familienetwerk blijft relatief stabiel, van adolescentie tot op latere leeftijd.
- Andere contacten, zoals collega’s en buren, zijn vaak tijdgebonden en spelen alleen in specifieke levensfasen een grotere rol.
Levensgebeurtenissen — zoals het starten van een studie, een baan, het krijgen van kinderen of met pensioen gaan — kunnen netwerken uitbreiden of juist verkleinen. Wanneer deze overgangen (nog) niet plaatsvinden, blijven sociale netwerken vaak relatief stabiel.
De stabiele kracht van familie
Een opvallende constante in iemands netwerk is de rol van familie. Evolutionaire theorieën, zoals die van Hamilton (1964), verklaren dit door het belang van genetische overdracht: familiebanden dragen bij aan het voortbestaan van gedeeld genetisch materiaal. Vriendschappen en andere sociale relaties zijn vaak gebaseerd op wederzijdse steun en samenwerking, en zijn daarom gevoeliger voor onbalans of conflict (Ikkink & Van Tilburg, 1998).
De Sociale Tijdlijn
Hoewel veel onderzoeken zich richten op wat er met netwerken gebeurt, is er nog weinig bekend over de invloed die mensen zélf kunnen uitoefenen op hun netwerk door de tijd heen. Om dit visueel en inzichtelijk te maken, ontwikkelden wij de Sociale Tijdlijn. Deze tijdlijn laat zien hoe de mate van invloed op het netwerk verschilt in drie levensfasen:
Fase 1: Toeval & Omstandigheden (Baby tot Kind)
In deze fase heb je nauwelijks invloed op je netwerk. Je bent volledig afhankelijk van je omgeving: je ouders of verzorgers bepalen met wie je in contact komt. Je netwerk bestaat grotendeels uit familieleden en de mensen die zij om zich heen verzamelen.
Meer weten: schrijf je in voor de online cursus de sociale tijdslijn.
Fase 2: Ontdekking (Puberteit tot Jongvolwassene)
Tijdens je middelbare schooltijd en studiejaren verbreedt je wereld zich. Je maakt nieuwe vrienden, ontwikkelt sociale vaardigheden en gaat je eigen voorkeuren vormen. Toch zijn keuzes nog deels gebonden aan context, zoals school, werk of familie.
Lees meer over deze fase in onze blog – Fase 2: Ontdekking
Fase 3: Keuzes (Volwassene tot Oudere)
In deze fase heb je steeds meer autonomie. Jij kiest waar je woont, met wie je omgaat en waar je je tijd en energie in steekt. Hoewel omstandigheden zoals gezondheid of verlies van naasten invloed hebben, is jouw eigen rol hierin het grootst.
Lees meer over deze fase in onze blog – Fase 3: Keuzes
Waarom de Sociale Tijdlijn werkt
De kracht van de Sociale Tijdlijn ligt in het expliciet maken van een impliciet proces. Veel mensen zijn zich niet bewust van hun netwerkontwikkeling. Door de fases in beeld te brengen, ontstaat er taal om te praten over relaties, invloed, en verbinding.
Voor professionals biedt het model handvatten om:
- Gesprekken te voeren over sociale groei en verlies
- Bewustzijn en zelfregie te stimuleren
- Vroege signalen van isolatie of overbelasting te herkennen
Het maakt ook duidelijk dat netwerkontwikkeling niet alleen een sociaal proces is, maar ook fundamenteel raakt aan identiteitsvorming, welzijn en toekomstperspectief.
In het kort: bewustzijn is de sleutel
In welke fase van het leven je je ook bevindt, één ding blijft belangrijk: bewust zijn van je sociale netwerk. Begrijpen hoe het in elkaar zit, hoe het verandert en waar jij invloed op hebt, helpt je om actiever en veerkrachtiger met relaties om te gaan.
De MLM-tool ondersteunt hierbij. Het maakt je netwerk zichtbaar, brengt inzicht en biedt aanknopingspunten om het te versterken — ongeacht je leeftijd of levensfase. Nieuwsgierig naar iedere fase van de sociale tijdlijn?
Auteur
